بررسی اقتصادی اثرات سیستم زهکشی و تحلیل بهره وری عوامل موثر بر تولید خرما در شهرستان دشتستان

خرما یکی از محصولات باغی خشکباری ایران، بویژه استان بوشهر (دشتستان) می باشد، که از وسعت کشت و تولید قابل توجهی برخوردار است . بدلیل اهمیتی که این محصول در استان بوشهر از نظر تولید، سطح زیر کشت و اشتغالزایی دارد، و به دلیل فقدان مطالعه اقتصادی در زمینه تولید این محصول، ضرورت انجام این تحقیق روشن می شود. هدف از این تحقیق بررسی اقتصادی اثرات سیستم زهکشی و تحلیل بهره وری و کارآیی عوامل تولید خرما می باشد. بمنظور دستیابی به اهداف این مطالعه 137 پرسشنامه بروش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای تکمیل گردید. تمام باغداران به دو گروه دارای سیستم زهکشی (گروه اول) و بدون سیستم زهکشی (گروه دوم) تقسیم شده اند. در این تحقیق ابتدا به ارزیابی تاثیر بعضی از عوامل مدیریتی برروی تولید و محاسبه بهره وری متوسط و نهایی عوامل تولید پرداخته شده است . سپس با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی اصلاح شده (cols) کارآیی فنی کشاورزان محاسبه شده است . نتایج مطالعه نشان می دهد که بهره وری عوامل تولید خرما در منطقه در حد بالایی نیست و کشاورزان از منابع تولید به مصرف کارآ استفاده نمی کنند. میانگین کارآیی فنی گروه اول 61 درصد و میانگین کارآیی فنی گروه دوم 47 درصد برآورد گردید. نتایج مربوط به سیستم زهکشی نشان می دهد که این سیستم بعنوان نوعی تکنولوژی بر روی تولید کشاورزان اثر مثبت دارد، بطوری که باعث تغییر عرض از مبداء و شیب تابع تولید می شود. همچنین کل اختلاف بهره وری در هکتار بین دو گروه 25/79 درصد برآورد شده است ، از این رقم 23/92 درصد آن مربوط به تغییر تکنولوژی و 1/87 درصد باقیمانده مربوط به نهاده های تولید است . این تحقیق همچنین نشان می دهد که کشاورزان با استفاده از سیستم زهکشی در همان سطح مصرف نهاده ها می توانند بازده خود را افزایش دهند.